Wat is vogelgriep?

Vogelgriep, ook wel bekend als Aviaire Influenza (AI) en vogelpest, is een ziekte die wordt veroorzaakt door een (griep)virus. Dit virus werd tot aan 2020 vooral verspreid door trekvogels in de winter en het voorjaar waardoor er twee keer per jaar uitbraken waren in Nederland. Sinds 2020 gaat het virus echter niet meer weg en raken dieren het hele jaar door besmet, dat wordt endemisch genoemd (blijvend aanwezig).

Meer over het virus

Het virus is zeer besmettelijk onder vogels. Na een besmetting kunnen de eerste symptomen soms al binnen een paar uur zichtbaar worden. De dieren worden na besmetting ernstig ziek (waarbij de meeste besmette dieren komen te overlijden). Dit wordt hoog pathogeen genoemd. Van een laag pathogeen virus worden dieren wel ziek maar niet heel ernstig.

Een griepvirus muteert, daarom worden het hele jaar door overleden dieren onderzocht. Er wordt dan gekeken naar de typering. Op het moment is het hoog pathogene virus met de H5N1 typering het meest gevonden in overleden dieren.

Het vogelgriepvirus is een zoönose: een virus dat van dier op mens over te dragen is.

Hoe is vogelgriep te herkennen?

Dieren die besmet zijn geraakt zijn vaak te herkennen door een bepaalde mate van gedesoriënteerdheid, ze hebben neurologisch aanvallen: ze vallen om, draaien met de kop, maken schokkerige bewegingen. Vaak hebben vogels minder trek, produceren ze meer slijm, krijgen ze een blauwige gloed over de ogen en zwellen kop en oogleden op. Vaak zijn deze symptomen echter niet eens meer te zien: een dier kan zeer snel komen te overlijden na besmetting. Het valt dan met name op dat er meerdere dode dieren liggen.

Vogelgriep bij mensen zal vermoedelijk minder heftig verlopen: koorts, hoesten, ademhalingsproblemen en spierpijn. In ernstige gevallen kan er longontsteking optreden en kan iemand overlijden. Wereldwijd zijn een aantal mensen overleden aan het virus, dit waren mensen die veelvuldig contact hadden met besmette dieren.

Wie lopen gevaar op besmetting?

• Wilde (water)vogels zoals zwanen, eenden, ganzen. Maar ook kokmeeuwen, sternen, ed raken besmet. Omdat deze dieren vaak dicht bij elkaar leven, gaat een besmetting ook vaak heel snel. Een hele groep kan dan volledig uitsterven.
• Roofvogels. Zij eten de besmette kadavers op en worden hier zelf ook ziek van.
• Vooral de kippen die in grote aantallen geruimd zijn bij de meeste mensen bekend.
• Zoogdieren die kadavers eten zoals vossen, bunzingen.
• Honden en katten die in aanraking komen met besmette dieren. Tot op heden zijn er nog maar weinig honden en katten besmet geraakt.
• Mensen die zeer intensief onbeschermd contact hebben met zieke vogels lopen een grotere kans op om besmet te raken.

Wie heeft welke rol?

Wie verantwoordelijk is voor het ruimen van kadavers en het melden van uitbraken is afhankelijk waar de dieren zijn gevonden.

• Pluimveehouders: het ministerie van LNV en de NVWA zijn de betrokken partijen voor onderzoek, ruimen en communicatie. Het ministerie en de NVWA waarschuwen een gemeente over een (tijdelijk) vervoersverbod rondom een besmet pluimveebedrijf. Door de gemeente worden dan borden geplaatst.
• De gemeente, grondeigenaar, waterschap is zelf verantwoordelijk voor het laten afvoeren van kadavers op eigen grondgebied. Dit moet op een veilige manier voor de medewerkers en voor andere dieren. Besmette dieren dienen voor onderzoek aangeboden te worden.
• Dode wilde vogels en zoogdieren die dood aangetroffen worden moeten via de vogelgriep app aangemeld worden. Hiermee wordt binnen Nederland gemonitord waar uitbraken zijn bij welke diersoorten.
• Wanneer er dode wilde (water)vogels zijn gevonden, waarbij gedacht wordt aan aviaire influenza, kan dit gemeld worden bij het Dutch Wildlife Health Center (DWHC) via het online meldformulier op de volgende website: Meld een dood dier.

Hoe moeten kadavers worden verwijderd?

Belangrijk is dat, bij een vermoeden van kadavers met vogelgriep, goede hygiënemaatregelen worden genomen. Denk daarbij aan: wegwerp overalls, handschoenen, mondkapjes, overschoenen, ontsmettingsmiddel, zakken voor de kadavers.

Kadavers dienen koel (in een dubbele vuilniszak) bewaard te worden totdat deze door Rendac opgehaald worden.

Altijd op de hoogte van het laatste nieuws rondom vogelgriep?

Hou deze website in de gaten, maar ook de websites van de NVWA, DWHC, de Rijksoverheid en RVO.